Propagatienieuws – 18 mei 2024

Deze week in Propagatienieuws:

Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).

HF

Velen zullen zich afgelopen weekend herinneren met het noorderlicht en de bijzondere propagatie. Berichten over stroomstoringen in Nieuw-Zeeland hielden echter geen verband met ruimteweer en de gevolgen daarvan, maar met groot onderhoud aan sommige elektriciteitscentrales en capaciteitsknelpunten als gevolg van een enorme koudegolf – de winter staat daar voor de deur. Ook testuitzendingen van de HAARP-faciliteit in Gakona, Alaska, waren niet de oorzaak, hoewel dat wel in complottheorieën is genoemd. [ https://ei7gl.blogspot.com/2024/05/haarp-director-says-timing-of-may-2024.html ]

De gebeurtenissen van afgelopen weekend waren iets heel bijzonders. In Midden-Europa bedroeg de gemeten afwijking van de magnetische veldsterkte in noordelijke richting meer dan 1000 nantoTesla, 10 keer meer dan nodig is om van een magnetische storm te spreken. De snelheid van de zonnewind nam toe tot drie keer de normale waarde. In Centraal-Europa was de groene aurora borealis te zien, die hier echt zeldzaam is.

De effecten op de kortegolf waren ook bijzonder: de kritische frequentie kelderde en afgelopen zaterdag hebben veel ionosondes op sommige plaatsen helemaal niets gemeten. Er was een enorme aurora propagatie van 10 meter tot 70 cm. De magnetische storm nam op zondag af, de effecten op de golfpropagatie waren nog twee dagen merkbaar, maar normaliseerden daarna merkbaar in de loop van de week. Er kon echter nog steeds een duidelijke verzwakking van de signaalpaden over de poolkappen worden waargenomen.

Zonnevlammen kunnen HF-propagatie op korte termijn verstoren doordat hun röntgenstraling diep in de D-regio doordringt en ervoor zorgt dat signalen worden geabsorbeerd. Daaropvolgende coronale massa-ejecties kunnen op langere termijn de F2-laag aantasten met verminderde maximaal bruikbare frequenties, ruisbanden en aurora condities. 

Het aardmagnetisch veld bleef de hele week onrustig tot stormachtig. De komst van verschillende coronale massa-ejecties droeg hier ook aan bij. Een CME-inslag op vrijdag veroorzaakte kortstondig een geomagnetische storm van klasse G2. Het actieve zonnevlekgebied 3664 verdween dinsdag rond de westelijke rand van de zon en vuurde nog de sterkste zonnevlam van deze zonnecyclus nummer 25 af met een X8,7. De zonneactiviteit bleef daarna hoog dankzij nieuw ontstane regio’s.

De nieuwe zonnevlek AR3685 produceerde een X3 uitbarsting op woensdag en een M7 op vrijdag. Geen van deze uitbarstingen was direct op de aarde gericht, omdat de zonnevlek zich in de buurt van de zuidoostelijke rand van de zon bevond. Volgende week zullen de uitbarstingen van AR3685 echter op onze planeet gericht zijn.

HF-vooruitzichten

De zon is momenteel wat rustiger. Voor de komende dagen verwacht de USAF dat de zonnefluxindex net boven de 200 blijft. Het aardmagnetisch veld zal langzaam rustiger worden, maar tussendoor kunnen we nog meer onrustige tot licht stormachtige fases verwachten met een Kp die in de komende dagen nog tot 4 kan oplopen. De banden 15 meter, 12 en 10 meter zullen alleen op uurbasis geopend zijn. In de nacht kunnen de banden tot 20 meter worden gebruikt, in sommige gevallen zelfs 17 meter. Sporadische E-openingen zijn nu regelmatig te vinden op 10 en 6 meter.

Tip DF5JL voor kortegolfluisteraars: LRA 36 Radio Nacional Arcangel San Gabriel in Antarctica zal vanaf volgende week vier keer per week uitzenden op 15476 kHz USB volgens het volgende schema: Dinsdag 13-15 UTC, donderdag 18-20 UTC, vrijdag 12-15 UTC en zaterdag 18-21 UTC.

VHF en hoger

Tropo, regenscatter

Een niet al te sterk lagedrukgebied boven Duitsland stuurt lucht over de Noordzee naar onze omgeving. De atmosfeer is wat instabiel maar mogelijk ontstaan er zondag en maandag wat verhoogde tropocondities langs de Britse kust richting Scholtand. Ook komende week worden er weer buien verwacht, en dus zijn er mogelijkheden voor regenscatter.

Sporadische-E, meteorscatter en Aurora

Voor aurora blijft het zaak om de ontwikkelingen in de Kp index in de gaten te houden. De website poollicht.be is hiervoor een goed hulpmiddel.

Het Sporadic-E seizoen blijft zich ontwikkelen en er komen ook meer meldingen van openingen op de FM-band van 88 tot 108 MHz. De meeste meldingen lijken vooralsnog single hop Sporadic-E te zijn. Op 14 mei 2024 registreerde Larry VO1FOG een opening van de Azoren tot Newfoundland. [Meer op https://ei7gl.blogspot.com/2024/05/fm-radio-stations-in-azores-heard-in.html ]. En het onbestendig weer zijn er veel straalstromen die kunnen dienen als brongebieden voor turbulentie, die zich kunnen voortplanten naar de E-regio waar ze Sporadic-E kunnen genereren.

Tip EI7GL: Op 14 mei 2024 geeft Roger Harrison, VK2ZRH, een zeer gedetailleerde presentatie getiteld ‘Long-haul Ionospheric Propagation on 50 MHz’ aan de Madison DX Club. In de video gaat Roger vrij diep in op Sporadische-E-propagatie, Trans-Equatoriale Propagatie (TEP) en de complexiteit van beide.  De lezing van circa 70 minuten is te vinden op de website van EI7GL  https://ei7gl.blogspot.com/2024/05/video-long-haul-ionospheric-propagation.html

We zitten momenteel aan het einde van de Eta Aquarïden meteorenregen. Een paar meteoren van deze bui zullen blijven verschijnen, maar er wordt deze week geen grote bui verwacht.

EME

De laagste maan declinatie treedt aanstaande vrijdag op. Met de volle maan op de 23e zou een heldere hemel mooie foto’s op kunnen leveren met de maan tussen de ontluikende natuur. Voor EME zal het padverlies nog steeds relatief hoog zijn, hoewel de maan terug begint te bewegen naar zijn dichtste punt bij de aarde, of perigeum. De 144MHz hemelruis begint de week laag, maar stijgt naar hoog op zaterdag de 25e.

Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom PC5D. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit het wekelijkse Propagation News van de Britse radioamateurvereniging RSGB, dxinfocentre ,  darc.de/der-club/referate/hf/ , Make More Miles on VHF, metoffice.gov.uk,  swpc.noaa.gov,  en poollicht.be. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl