Propagatienieuws – 1 juni 2024

Deze week in Propagatienieuws:

Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).

HF

Het zonnevlekkengebied dat 10 mei de goed zichtbare aurora heeft veroorzaakt, heeft de rotatie om de zon achter zich en is nog steeds actief. Zo was er vrijdagavond 2203 UTC een krachtige zonnevlam van magnitude X1,1, de derde X-vlam deze week en nu de 48e van de huidige zonnecyclus 25. De aanduiding is wel gewijzigd van AR3664 naar 3697 en deze groep shuift in de komende dagen naar een positie van waaruit CME’s de aarde makkelijk kunnen raken.  

Op woensdag was er ook een langdurige X1.4 zonnevlam in hetzelfde zonnevlekgebied. Aanvankelijk gingen ruimteweerwaarnemers ervan uit dat de coronale massa-ejectie (CME) voornamelijk oostwaarts en weg van de aarde gericht was. Deze voorspelling werd echter bijgesteld. Modelberekeningen toonden aan dat de CME dicht genoeg bij de aarde zou passeren en een matige geomagnetische storm van klasse G2 zou genereren.

Over het geheel genomen lijkt het er echter op dat het aardmagnetisch veld, afgezien van geomagnetisch verstoorde perioden, slechts matig onrustig is. De zonneflux steeg de afgelopen week van 156 naar 179.

HF-vooruitzichten

De zonneflux zal in de komende dagen nog wat oplopen tot 200. Op zaterdag 1 juni kan de Kp index nog oplopen tot bijna 6 en matige geomagnetische storm veroorzaken met verminderde propagatie. In de dagen daarna zullen alle banden tot 15 meter geopend zijn, af en toe ook 12 meter. De 17 en 15m banden lijken de beste DX te leveren, met paden naar het oosten in de ochtend en naar het westen in de late namiddag en vroege avond.

Sporadische E openingen komen nu vaker voor op 10 en 6 meter. De afsnijfrequentie foF2 ligt overdag tussen 6 en 8 MHz, zodat er geen dode zone is op 60 meter, en vaak ook niet op 40 meter – waardoor beide banden geschikt zijn voor QSO’s binnen Nederland.

Er zijn nog maar drie weken te gaan tot de zomerzonnewende op donderdag 20 juni om 2051 UTC. De zon staat dan op haar hoogtepunt op de Kreeftskeerkring. Hierdoor vinden we nu de hoogste MUF voor een afstand van 3000 km in de avond. Het is daarom de moeite waard om ’s avonds laat de 17 en 15 meter banden en de 20 meter banden te observeren. Hoewel de zon hier al onder is, is er nog steeds voldoende ionisatie in de F-regio om lange hops te ondersteunen op sommige DX-paden, met als gevolg dat 20 meter ’s nachts volledig openblijft.

VHF en hoger

Tropo, regenscatter

Na lange tijd verschijnt weer een hogedrukgebied ten westen van Ierland en daardoor krijgen de kaarten op dxinfocentre weer wat kleur met dit weekend verhoogde tot sterke tropo boven de Noordzee. Ook het gebied tussen Ierland en Spanje biedt goede tropo.

De kans op buien, en daarmee op regenscatter nemen af.

Sporadische-E, meteorscatter en Aurora

Begin juni zijn er verschillende kleine meteoorregens met daarvan drie opmerkelijk overdag.

Twee grote buien (Arietiden en ζ-Perseiden) met een piek op respectievelijk 7 en 9 juni in 2024, worden beide gekenmerkt door een breed maximum (met mogelijke submaxima) en een hoge ZHR-waarde, waardoor de eerste helft van juni een van de beste perioden van het jaar is voor MS-Dxing bij daglicht. Merk op dat de twee maxima de neiging hebben in elkaar over te lopen, en er zijn aanwijzingen dat deze twee buienmaxima in juni nu elk tot een dag later vallen dan hierboven aangegeven.

Voor beide meteoorregens komt de straling heel laat in de nacht boven de horizon en culmineert in de late ochtend aan de Europese hemel; in Centraal-Europa (en lagere breedtegraden) is de stralingshoogte zelfs te hoog rond het middaguur, waardoor de radio-efficiëntie daalt. Voor beide buien gaat de straler aan het eind van de middag onder. Voor waarnemers in Centraal-Europa is de beste geometrische efficiëntie te vinden in de vroege ochtend (voorkeur voor N-NO en S-ZW richtingen) en vroege middag (voorkeur voor N-NO en S-ZO richtingen).

Zelfs de β-Tauriden overdag, met een piek op 28 juni, wordt gekenmerkt door een vrij goede ZHR.

Deze meteoren bieden mogelijkheden voor meteorscatter en leveren brandstof voor Sporadische-E-propagatie, die volgens raketmetingen bestaat uit langlevende meteoorionen.

Es wordt vaak geassocieerd met de positie van straalstromen in de bovenste troposfeer vanwege de turbulentie die deze snelstromende luchtstromen genereren.

Er zijn een aantal zeer duidelijke shear-lijnen aan de binnenrand van deze straalstroom en dit genereert mogelijk extra vorticiteit (draaiing) in de atmosfeer en turbulentie. In feite bevat het hele gebied van dit hogere laag veel gebieden met verhoogde wervelingen. In combinatie met de extra meteoren in deze eerste week van juni zien de vooruitzichten er goed uit voor de komende dagen. Natuurlijk kan zonneactiviteit er een puinhoop van maken, dus houdt de Kp-index in de gaten.

Op 27 mei 2024 werd er een stukje radiogeschiedenis geschreven met de allereerste ontvangst van een trans-Atlantisch FM radiostation op het Europese vasteland.

FMDXer Mauricio Molano in Cáceres in het westen van Spanje wist een aantal stations te loggen, waaronder CHCM-FM in Marystown, Newfoundland op 88,3 MHz. Propagatie was vrijwel zeker double hop Sporadic E.

Dit is niet de eerste keer dat er trans-Atlantische FM-zenders in Europa te horen zijn, maar alle voorgaande ontvangstrapporten hadden betrekking op het Verenigd Koninkrijk en Ierland. Dit is de eerste keer dat er een trans-Atlantisch ontvangstrapport is voor het Iberisch schiereiland en het vasteland van Europa.

[meer op https://ei7gl.blogspot.com/2024/05/trans-atlantic-opening-on-fm-band-87.html ]

De uitgebreide multi-hop paden hebben eerder dit seizoen al opties gegeven naar het Verre Oosten en zullen later ook beschikbaar zijn voor de States en het Caribisch gebied. Zuidelijke routes naar het Caribisch gebied kunnen een nuttige ring van straalstroomactiviteit vinden rond het bovenste laag nabij de Azoren, terwijl noordelijke routes naar de oostelijke staten dankbaar zullen zijn voor de 100kt plus straalstroomkern ten zuiden van Groenland.

EME

De declinatie van de maan werd weer positief op zaterdag 1 juni, dus de komende week zullen de maanvensters langer worden. EME padverlies daalt, het bereiken van een minimum op perigeum vandaag, zondag 2 juni. 144MHz hemelruis is laag, behalve op donderdag wanneer de zon en de maan dicht bij elkaar aan de hemel staan.

Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom PC5D. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit het wekelijkse Propagation News van de Britse radioamateurvereniging RSGB, dxinfocentre ,  darc.de/der-club/referate/hf/ , Make More Miles on VHF, metoffice.gov.uk,  swpc.noaa.gov, www.solarham.net en poollicht.be. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl