Propagatienieuws – 5 juli 2025

Deze week in Propagatienieuws:

Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).

 

HF 

De propagatieomstandigheden zijn momenteel matig met een zonneflux van 119. Door de samenstelling van atomen en moleculen in de ionosfeer komt de maximaal bruikbare frequentie voor de F-regio in de zomer overdag niet zo hoog als in de winter, maar daalt ook minder in de nacht. Openingen op de hogere HF banden zijn op onze breedtegraden via Sporadic E. De praktijk wijkt soms af van deze vuistregel. In plaats van dat de 20 m-band de hele tijd open is, daalde de MUF in de ochtenduren van de afgelopen week van tijd tot tijd onder de 14 MHz-grens, op zaterdagochtend zelfs tot 10,66 MHz, gemeten bij de ionosonde van Dourbes in België.

Het magnetisch veld van de aarde was vorige week ook relatief rustig. De coronale massa ejectie (CME) die voor het midden van vorige week werd verwacht, passeerde de Aarde rond 0400 UTC op donderdagochtend. De gevolgen waren minder dan verwacht en er was geen actieve tot stormachtige geomagnetica als gevolg.

HF-vooruitzichten

Er zijn momenteel zes zonnevlekgebieden zichtbaar op de zonneschijf. De meeste van deze vlekken zijn klein, magnetisch eenvoudig en vertonen tekenen van verval of blijven grotendeels onveranderd. De grootste vlek bevindt zich in het zuidwesten van de schijf, maar heeft zijn magnetische structuur de afgelopen dagen enigszins vereenvoudigd. De zonneactiviteit zal daarom naar verwachting gematigd blijven, met een kleine kans op geïsoleerde M-vlammen. Desondanks verwachten NOAA en USAF dat de zonneflux de komende week zal toenemen van 120 tot 145.

Er worden de komende dagen geen verdere coronale massa-ejecties verwacht. Door twee kleine noordelijke uitbreidingen van het coronale gat CH61 zijn in het beste geval lichte verhogingen van de zonnewindsnelheden mogelijk. Er wordt daarom verwacht dat de geomagnetische activiteit meestal rustig tot actief zal zijn (Kp 1-3, met mogelijk ook even Kp 4).

Maar er is ook positief nieuws: NOAA’s nieuwe SWFO-L1 radio weersatelliet is volledig geassembleerd en klaar voor gebruik en wacht op transport van de ruimtevaartuigfabriek van BAE in Colorado naar de lanceerbasis in Florida, waar het de laatste voorbereidingen voor de lancering zal ondergaan voordat het in een baan om de aarde wordt gebracht. De lancering is gepland voor september 2025. “Space Weather Follow-On – Lagrange 1” (SWFO-L1) zal continu de zonnewind monitoren op Lagrange Point 1, ongeveer 1,6 miljoen kilometer van de aarde, en coronale massa-ejecties (CME’s) volgen voordat ze de aarde bereiken. Hiervoor gebruikt de sonde een speciale zonnetelescoop om de zonneactiviteit te monitoren en een reeks instrumenten om de zonnewind in realtime te meten. Door zonnestormen in een vroeg stadium te detecteren, zal het observatorium dienen als een vroegtijdig waarschuwingssysteem voor mogelijk ontwrichtend ruimteweer, zodat tijdig passende maatregelen kunnen worden genomen.

 

VHF en hoger

Tropo, regenscatter

Een langzaam opschuivend lagedrukgebied in Scandinavië en een stabiel hogedrukgebied bij de Azoren bepalen het weerbeeld. De matige tot verhoogde tropo bevindt zich voorlopig buiten onze regio, en dan met name boven zeewater. Beste locatie voor zeetropo is uiteraard aan de kust indien hete droge lucht over de koelere vochtige oppervlaktelaag beweegt. DE komende dagen brengen wat koeler weer met wat neerslag en daarmee kansen voor regenscatter.

Sporadische-E, meteorscatter en Aurora

Meteoorverstrooiing deed het goed in juni met een aantal belangrijke buien om de kansen te vergroten. Juli biedt twee buien plus het jaarlijkse maximum in random meteoren. De buienactiviteit in juli concentreert zich rond het einde van de maand. De eerste zijn de Alpha Capricorniden met een laag aantal uren en de tweede zijn de Delta Aquariden. Beide buien pieken rond 30 juli. 

De meest opmerkelijke bui deze maand is de zuidelijke Delta Aquariden, met een piek op 31 juli. Maximale ZHR van deze bui is rond 25 hr-1 gedurende ongeveer 2 dagen (λsol= 125 graden tot 127 graden), terwijl ZHR boven de 20 blijft tussen λsol= 124 graden tot 129 graden. Heldere meteoren zijn te vinden rond het maximum, maar daarvoor en daarna zijn meteoren relatief zwak. Twee korte uitbarstingen (beide met ZHR=40 hr-1) werden waargenomen in 1977 en 2003. Voor Europese waarnemers is de Radiant van deze bui alleen ’s nachts/vroeg in de ochtend boven de horizon. De Alpha-Capricorniden wordt gekenmerkt door heldere meteoren met een lage schijnbare snelheid, waardoor deze bui een van de meest spectaculaire is om visueel waar te nemen. De laatste α-Capricornidenversterking vond plaats in 1995 (ZHR=10 hr-1); recente waarneemresultaten suggereren dat de maximumdatum 30/31 juli is.

Er zijn recent geen noemenswaardige aurorameldingen geweest, en met de lage Kp waarden is dat in de komende dagen ook niet te verwachten. Houd de Kp-index in de gaten op spaceweather.com om te zien of er iets gebeurt.

Het Sporadic-E seizoen heeft af en toe goede dagen gekend, maar een groot deel van de tijd lag het zwaartepunt van de activiteit te ver in Europa. De positie van de straalstromen suggereert dat paden naar Noord-Europa en de Baltische Zee de beste resultaten zullen geven.

EME

De maan bereikt morgen, de 7e, het hoogste punt, waar de padverliezen het grootst zijn. Maan declinatie is negatief de hele week met de laagste, of de meest negatieve, op woensdag de 9e. 144MHz hemelruis is matig, maar neemt toe tot een hoogte van ongeveer 2.300 Kelvin op woensdag.

Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom PC5D. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit het wekelijkse Propagation News van de Britse radioamateurvereniging RSGB, dxinfocentre ,  darc.de/der-club/referate/hf/ , Make More Miles on VHF, metoffice.gov.uk,  swpc.noaa.gov, www.solarham.net en poollicht.be. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl.