Propagatienieuws – 21 sep 2024

Deze week in Propagatienieuws:

Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).

HF

Zondag om 12:43 UTC is de equinox. De grens tussen dag en nacht loopt dan over beide polen. Dit zijn “greyline-weken”, waarbij 40 en 30 meter momenteel het meest profiteren, met openingen naar Australië en de Stille Oceaan. Het is ook een periode met een optimale positie voor CME’s om noorderlicht en aurora te laten ontstaan. Ongebruikelijke propagatie kan dan optreden op de korte golf. Onderzoekers noemen dit het “Russell-McPherron-effect”: rond de equinoxen ontstaan er scheuren in het magnetische veld van de aarde. Zelfs een zwakke zonnewind kan dan diep doordringen en een prachtig lichtspel aan de nachtelijke hemel veroorzaken.
Het is ook de tijd van de grote magnetische stormen. Uit een studie blijkt dat van de 42 grote stormen in de periode 1940-1990, er geen enkele plaatsvond in de zonnemaand juni en december, maar dat 40 procent plaatsvond in de maanden van de equinoxen, in maart en september. Dit geeft aan dat de halfjaarlijkse schommelingen die worden waargenomen bij het middelen van de indices niet het gevolg zijn van een statistisch effect, maar van de stormen zelf.
De afgelopen week was ook stormachtig. Nadat de geomagnetica aanvankelijk vrij rustig was, gaf een X4.5 zonnevlam afgelopen weekend in de 3825 regio aan dat er iets op komst was. Gelukkig was het op dinsdag 0300UTC toen de CME de aarde raakte, zodat alleen die-hard DXers er last van hadden. Met een G4 geomagnetische storm die woedde, daalde de maximaal bruikbare frequentie over een traject van 3000 km tot minder dan 6MHz, maar het lukte om te herstellen tot 8,45MHz bij zonsopgang. De uitbarsting was de op vier na sterkste van cyclus 25 en veroorzaakte aanvankelijk een sterke radio black-out boven de Atlantische Oceaan. Dit werd gevolgd door absorptie van de poolkap. Toen dit afnam, bereikte de coronale massa-ejectie die door de uitbarsting werd veroorzaakt, dinsdagochtend vroeg de aarde. Boven Centraal-Europa steeg de Kp-index naar 7, gevolgd door poollicht en aurora
Het aardmagnetisch veld kwam na 24 uur weer tot rust en de poolbanen waren vanaf woensdag weer bruikbaar. De MUF ’s middags was dinsdag aanzienlijk gedaald, zodat de 15m-band niet de hele dag bruikbaar was. De MUF3000 steeg echter weer boven de 30 MHz op donderdagmiddag.
De zonneactiviteit verzwakte aanzienlijk. De zonneflux daalde tot onder de 160 in de tweede helft van de week en de zonnevlamactiviteit tot C-vlamniveau. Dit is de eerste keer sinds midden juli dat de flux onder de 200 daalde.

HF-vooruitzichten

Voor de komende dagen blijft de activiteit op de zon beperkt en zal de zonneflux 150 tot 160 zijn. De Kp blijft voorlopig laag zolang er geen nieuwe CME bijkomt die onze kant uitkomt. Een herstel van de zonneactiviteit is niet voor het midden van de week in zicht, wanneer uitgebreide actieve regio’s aan de andere kant van de zon worden verwacht.
De MUF varieert tussen 11 MHz in de nacht tot circa 29 MHz overdag. Alle bovenste banden gaan open en er worden ook lange openingen verwacht op 10 meter. 20 meter is bruikbaar tot na middernacht UTC, maar in de vroege ochtenduren daalt de MUF al sterk. Bij wat oplopende Kp zelfs tot onder 7 MHz. Ondertussen zouden de herfstachtige HF-condities snel moeten beginnen met betere propagatie naar Noord-Amerika. Als de zonneflux hoog blijft, kunnen we uitstekende 28MHz propagatie verwachten, misschien naar het middenwesten en de staten in de Stille Oceaan.
Noord-Zuid HF paden, zoals naar Zuid-Afrika en Zuid-Amerika, zouden ook goed moeten zijn rond de equinox periode.

VHF en hoger

Tropo, regenscatter

Momenteel bepaalt een lagedrukgebied rond het kanaal het weerbeeld. Tevens neemt de luchtdruk daarbij nog wat af. In feite zal er een opeenvolging zijn van lagedrukgebieden, fronten en buiige intermezzo’s die de basis vormen voor volgende week. Hiermee wordt een week met verhoogde tropocondities afgesloten en nemen de kansen op regenscatter toe.

Sporadische-E, meteorscatter en Aurora

Vorig weekend was de tekst van dit propagatienieuws amper opgesteld toen er een forse zonnevlam kwam die enkele dagen later aurora veroorzaakte. De zonneactiviteit blijft interessant en de boodschap is opnieuw om de Kp-index in de gaten te houden om de gebeurtenissen een stap voor te blijven voor het geval er aurora opduikt.
De verspreiding van meteoren is voornamelijk het gevolg van random activiteit, hoewel de Sextantiden overdag op vrijdag 27 september een piek bereiken, maar met een lage zenit-uurfrequentie van 5.


EME

Voor EME-operators is de declinatie van de maan positief en stijgend en bereikt volgende week dinsdag +29 graden, dus de zichtbaarheid van de maan zal blijven toenemen. Padverliezen nemen toe omdat we vorige week het perigeum zijn gepasseerd. De 144MHz-hemelruis is matig en daalt volgende week donderdag weer naar laag.

Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom PC5D. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit het wekelijkse Propagation News van de Britse radioamateurvereniging RSGB, dxinfocentre ,  darc.de/der-club/referate/hf/ , Make More Miles on VHF, metoffice.gov.uk,  swpc.noaa.gov, www.solarham.net en poollicht.be. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl